Ziemiańskie historie
Strona Glowna Galeria Biogramy Miejscowosci Historia mowiona Dodaj historie Wyszukaj Bibliografia
 Strona główna  Biogramy / genealogia  Stanisław Grabski, h. Pomian 

osoba :
     Stanisław Grabski, h. Pomian, polityk, ekonomista, poseł II RP, wiceprzewodniczący Krajowej Rady Narodowej 1945-1947

pokrewieństwa :
     brak ...

nota biograficzna :


ur. 5 kwietnia 1871 r. w Borowie, zm. 6 maja 1949 r. w Sulejówku
polityk, ekonomista, poseł na Sejm Ustawodawczy oraz I kadencji w II RP, przewodniczący Rady Narodowej RP (1942-1944), wiceprzewodniczący Krajowej Rady Narodowej (1945-1947).

Pochodził z rodziny ziemiańskiej z Łęczyckiego. Profesor ekonomii: w latach 1910–1939 Uniwersytetu Lwowskiego, Akademii Rolniczej w Dublanach, a także Uniwersytetu Jagiellońskiego, a następnie, od 1947 – Uniwersytetu Warszawskiego.

W młodości organizator kółek socjalistycznych. Od 1890 r. członek Związku Robotników Polskich. Należał do organizatorów „Kas Oporu” oraz nielegalnych związków zawodowych metalowców i stolarzy. W 1891 r. wyjechał do Berlina na studia. Tam był wydawcą szeregu publikacji postulujących umieszczenie hasła niepodległości w programie partii socjalistycznej. Był również redaktorem „Gazety Robotniczej”.

Uczestnik zjazdu socjalistów polskich w Paryżu w końcu listopada 1892 r. z ramienia Związku Robotników Polskich. W 1892 r. współzałożyciel PPS, z którą zerwał w 1902 r., wiążąc się z obozem narodowym. Od 1905 r. w Lidze Narodowej, od 1906 r. członek jej władz. Od 1907 r. wiceprezes Stronnictwa Narodowo-Demokratycznego w Galicji. W 1914 r. jako przedstawiciel narodowych demokratów był członkiem sekcji wschodniej Naczelnego Komitetu Narodowego. W lipcu 1917 r. został członkiem Rady Polskiej Zjednoczenia Międzypartyjnego w Moskwie. Członek Komitetu Narodowego Polskiego w Paryżu. Filister honorowy Polskiej Korporacji Akademickiej Cresovia Leopoliensis.

Członek polskiej delegacji na rokowania Polski i RFSRR w Mińsku, a następnie w Rydze, zakończonych traktatem ryskim. Jako zwolennik koncepcji inkorporacyjnej Romana Dmowskiego i przeciwnik koncepcji federacyjnej Józefa Piłsudskiego doprowadził do wytyczenia polsko-sowieckiej linii zawieszenia broni (która następnie stała się podstawą linii granicznej) w odległości 20–30 km na zachód i północny zachód od Mińska, zajętego ponownie w końcu wojny polsko-bolszewickiej (12 października 1920 r.) przez Wojsko Polskie.

W latach 1919–1927 poseł na Sejm z listy Związku Ludowo-Narodowego. W 1923 r. (rząd Wincentego Witosa – tzw. Chjenopiast) i w latach 1925–1926 minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego. Autor ustawy tzw. Lex Grabski regulującej kwestię szkolnictwa dla mniejszości narodowych. Ustawa ustalała wewnętrzne urzędowanie wszystkich szczebli administracji w państwowym języku polskim, znosząc sprzeczne dawniejsze przepisy zaborców. W stosunkach z miejscową ludnością ukraińską i białoruską nie tylko pozwalała, ale i nakazywała używanie języków tych ludności. Dawała też ona prawo do zwracania się we własnej mowie do urzędów państwowych. Po przewrocie majowym w 1926 r. Grabski wycofał się z życia politycznego i poświęcił się pracy naukowej i publicystycznej.

W wyborach samorządowych z maja 1939 r. ubiegał się o mandat radnego Rady Miasta Lwowa startując z Listy Chrześcijańsko-Narodowej i został zastępcą radnego. W 1937 r. otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie.

W czasie II wojny światowej, po agresji ZSRR na Polskę 17 września 1939 r. i okupacji Lwowa przez Armię Czerwoną aresztowany przez NKWD i więziony (1939–1941) w obozie na terenie ZSRR. Po ataku III Rzeszy na ZSRR i układzie Sikorski-Majski uwolniony, wyjechał do Londynu. W latach 1942–1944 przewodniczący II Rady Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej. Zwolennik porozumień jałtańskich, po utworzeniu w ich konsekwencji Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej 1 lipca 1945 r. wraz ze Stanisławem Mikołajczykiem wrócił do Polski, został jednym z wiceprezesów Krajowej Rady Narodowej w latach 1945–1947. Po sfałszowanych wyborach do Sejmu Ustawodawczego w styczniu 1947 objął katedrę ustrojów społecznych na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Uchwałą Rady Państwa z 22 lipca 1947 r. nadano mu Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. 

Zmarł w 1949 r. w Sulejówku. Pochowany na Cmentarzu Powązkowskim.

Od 1895 r. był żonaty z Ludmiłą Rożen, z którą miał pięcioro dzieci – trzy córki (Feliksę, Ludmiłę, Janinę) i dwóch synów (Stanisława, który zginął w czasie wojny w 1920 r. i Zbigniewa (1907–1943), który był harcmistrzem, do 1941 był więziony w ZSRR i zmarł w wyniku wypadku podczas pełnienia służby wojskowej). Po śmierci pierwszej żony (1915), Stanisław Grabski ożenił się (w 1916) z Zofią Smolikówną (ur. 2 marca 1893 r., zm. 5 lutego 1965 r.), z którą miał dwie córki: Annę (ur. 1919, zm. 29 sierpnia 2012 r.), która była rzeźbiarką i Stanisławę (1922–2008) – teologa, publicystkę, wieloletniego prezesa warszawskiego KIK-u.

Ordery i odznaczenia
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1947)
Krzyż Walecznych (1919)
Komandor Orderu Gwiazdy Rumunii
Komandor Orderu Korony Rumunii
Krzyż Wielki Orderu Piusa IX (1925)
Medal międzysojuszniczy „Médaille Interalliée” (zezwolenie Naczelnika Państwa w 1921)

Źródło: Wikipedia




 data dodania: 2018-11-29