ur. 10 II 1813 r. w Rychcicach, zm. 22 IV 1877 r.we Lwowie

historyk polski, pisarz, wicekurator Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie, członek Polskiej Akademii Umiejętności.

Pochodził z arystokratycznego rodu, był synem Ludwika (szambelana austriackiego, porucznika wojsk inżynieryjnych) i Domiceli Moniki z Bielskich, wnukiem Waleriana (agenta Kościuszki w czasie powstania 1794 r.), prawnukiem Tadeusza (cześnika wielkiego koronnego). 

Kształcił się w szkole elementarnej ojców bazylianów w Drohobyczu, gimnazjum w Czerniowcach, gimnazjum ojców jezuitów w Tarnopolu; w latach 1832-1836 studiował prawo na Uniwersytecie Lwowskim. W młodości wiele podróżował po Galicji. Po ukończeniu studiów podjął pracę w cyrkule w Bochni, w 1840 r. w cyrkule (od 1850 r.  powiecie) lwowskim. W latach 1851-1869 pełnił funkcję wicekuratora Zakładu Narodowego im. Ossolińskich; uregulował sprawy finansowe, uporządkował administrację, doprowadził do przebudowania gmachu. Udało mu się zatrudnić w Zakładzie Ossolińskich m.in. Augusta Bielowskiego, Karola Szajnochę i Franciszka Ksawerego Godebskiego. Jako gorliwy katolik przeprowadził podporządkowanie Biblioteki Zakładu rzymskiemu indeksowi ksiąg zakazanych.

W 1847 r. był członkiem Stanów Galicyjskich, w 1854 otrzymał godność radcy namiestnictwa w Wiedniu; był ponadto podkomorzym i radcą dworu (1855). Od 1876 r. sprawował mandat poselski na Sejm Galicyjski z obwodu stryjskiego. W 1856 r. założył we Lwowie pierwszy galicyjski zakład karno-poprawczy dla kobiet. Cieszył się opinią człowieka bardzo dowcipnego. W 1873 r. został członkiem czynnym AU, w 1875 członkiem czynnym Krakowskiego Towarzystwa Naukowego; w 1859 r. otrzymał tytuł członka honorowego Sekcji Historyczno-Statystycznej Towarzystwa Morawsko-Śląskiego do Krzewienia Rolnictwa i Badania Przyrody Kraju. Był odznaczony m.in. Krzyżem Komandorskim papieskiego Orderu Św. Grzegorza (1859), Krzyżem Kawalerskim Orderu Leopolda, Krzyżem Kawalerskim Orderu Żelaznej Korony.

Był autorem prac filozoficznych, utworów poetyckich i prozatorskich. Ceniono go jako historyka-amatora, ale spotykał się z zarzutami pisania z pozycji wyłącznie konserwatywnych i klerykalnych. W obszernej pracy Zbigniew Oleśnicki (1853-1854) przedstawił syntezę dziejów Polski XV wieku. Wykazywał polskie tradycje ziemi oświęcimskiej, określając roszczenia niemieckie do tego terytorium jako bezpodstawne. Interesował się dziejami Kościoła katolickiego w Szwecji oraz historią własnej rodziny. Opracował „Mapę Palestyny” (1862), rozpoczął prace nad II wydaniem Słownika języka polskiego Lindego. Rozpatrywał dzieje Polski z punktu widzenia ultramontańskiego.

W styczniu 1856 sprzedał Andrzejowi Cywińskiemu dobra ziemskie Płotycza wraz z przysiółkiem Budyłówka w obwodzie brzeżańskim.

W 1840 r. poślubił Karolinę Zagórską. Miał z nią ośmioro dzieci: Anielę, Augusta Piusa (1844-1922), Karola (1847-1902), Maurycego (ożenionego z Marią Doschot), Domicellę (zakonnicę we Lwowie), Franciszka Ksawerego (zm. 1896), Andrzeja (1853-1906) i Tomasza (1854-1907). Drugi ślub zawarł 9 września 1855 z Marią Prosperą Juruntowską. Potomstwem z tego związku byli: Anna Natalia (1860-1944) oraz Klemens Dzieduszycki (1856-1923).

Źródło: Wikipedia